Recensie door Laura Cook

Ik ben de middelste uit een gezin met drie kinderen. Ik heb een drie jaar oudere zus en een één jaar jongere broer. Mijn vader was destijds ambtenaar bij de provincie Friesland en mijn moeder huisvrouw. We woonden in Gytsjerk dat tussen Leeuwarden en Dokkum ligt. Gytsjerk is een oud dorp waar mijn ouders begin jaren zeventig zijn gaan wonen in een ruime nieuwe rijtjeswoning. Na die tijd is er nog veel bijgebouwd in en rond het dorp en er kwam steeds meer import, waar wij ook toe behoorden. We gingen alle drie naar dezelfde basisschool. Dit was een christelijke basisschool, die hooguit tweehonderd meter van ons huis af stond. (pag. 113) Als je bovenstaande tekst leest, zou dit een passage kunnen zijn uit een leuk autobiografisch jongensboek. Echter is het een passage uit het boek “Wie is er nou eigenlijk gek?”, geschreven door Ewout Kattouw. Het gaat over Ewout en is zeker niet een leuk jongensboek. Ewout, de hoofdpersoon in het boek, zoekt op 17- jarige leeftijd hulp vanwege adolescentieproblematiek. Hij beschrijft zijn 23 jaar lange weg in de psychiatrie. Dit doet hij door zijn eigen herinneringen, zijn dossier, interviews met zijn naasten en oud- behandelaars te beschrijven. Hoe de DSM diagnostiek lijkt te overheersen, de hulpverlening niets anders lijkt te kunnen dan weer medicatie voorschrijven "passend” bij de gewijzigde diagnose. In zijn periode binnen de geestelijk gezondheidszorg heeft hij 22 verschillende diagnoses en ruim 40 verschillende psychiatrische medicijnen op zijn GGZ C.V. staan. Ewout belicht de kant van het vele medicatie voorschrijven goed in zijn boek. Wat er in zijn behandelingen onderbelicht is gebleken zijn de vele bijwerkingen. Hier werd weinig tot geen aandacht aan besteed. Diagnoses zijn achteraf gezien vaak gesteld aan de hand van de bijwerkingen van de medicatie. Hij neemt ons in zijn boek mee in zijn ervaringen in de psychiatrie en het er weer uit komen na jaren. De verschillende kanten te belichten, onder de loep te nemen, interviews af te nemen en te reflecteren met oa. Paul Verhaeghe, Jim van Os en Philippe Delespaul. Ewout geeft duidelijk weer in zijn boek dat het een gemiste kans is voor de hulpverlener als het gaat om echt contact maken, luisteren naar het verhaal van de hulpvrager, kijken naar de sociale context die meespeelt. Het verhaal, narratief, achter de hulpvrager. Of misschien wel beter omschreven als gewoon, de mens. Hoe kijkt de maatschappij naar de psychiatrie? De psychiatrie functioneert binnen de gemaakte maatschappelijke keuzes. Dit zijn keuzes die voortvloeien uit het neoliberalisme, waarin geld, productiviteit en verdienen binnen een bedrijfsmodel het grootste doel is. Grote logge bedrijven die aanbodgericht zijn en zichzelf in stand proberen te houden. Ook hierin is weinig ruimte voor het narratief van de hulpvrager. De overheid en de zorgverzekeraars zijn er vooral op gericht op het binnen de perken houden van de kosten en uit het straatbeeld verwijderen van de zogenaamde verwarde vrouw/ man. Die laatste is toch wel erg beangstigend en lastig. In mijn hulpverleners brein gaat dan gelijk een lampje branden. Iedereen heeft zijn verhaal, laten we daar eens mee beginnen. Ook verwarde en lastige mensen op straat. Een mens is niet op een zichzelf staand wezen dat los van zijn omgeving functioneert, maar een kleine schakel in het grote geheel. De samenleving kijkt nu naar de psychiatrie als een “fixinstituut”. Iemand op laten nemen, pillen erin en weer terug de maatschappij in. Gefixt. Een enorme druk op de schouders van de hulpverlener, die ook ervoor kan zorgen dat de hulpverlener in crisis raakt. Moet de psychiatrie niet een andere functie krijgen in deze maatschappij? De titel maakte mij nieuwsgierig; krijg ik na het lezen van dit boek antwoord op de vraag? Want als de psychiatrie gek is, dan doe ik daar als SPV i.o. aan mee. Je begint je aardig te schamen als hulpverlener in de GGZ na het lezen van dit boek. Echter kan het ook een mooie eye opener zijn om te kijken naar verbetering. De verbinding zoeken van cliënt, de psychiatrie en de maatschappij. De SPV is gericht op stepped care en matched care. Stepped care wil zeggen zo "licht" mogelijk en zo "intensief" als nodig als je kijkt naar behandeling, zorg of begeleiding. Matched care verwijst naar de afstemming van dosering van de hulpverlening op de ernst van de problematiek, de sociale rollen en de psychologische mogelijkheden van de patiënt. Zou de SPV meer van zichzelf mogen laten zien in het contact? Zou dit helpen bij het opbouwen van een veilige (behandel) relatie? Is hier nog flinke winst te halen als je naar de opleidingen van tegenwoordig kijkt? Worden hulpverleners nog zo opgeleid om zo weinig mogelijk over zichzelf te delen? Ik denk dat daarin enorme winst te behalen valt. Wat mij opvalt in het boek is dat de rol van SPV weinig beschreven wordt. De rol van psychiater uitgebreid, echter waar is de SPV in dit verhaal? Mijn vraag is dan ook; moeten we als SPV ons niet veel meer laten horen? Moet de SPV niet een veel grotere rol krijgen in de behandeling/ begeleiding van de cliënt? Ik denk zeker dat de SPV een grotere rol moet krijgen in de behandeling. Het breder kijken, gehele context, mis ik in dit boek. Hierbij is samenwerking met de regiebehandelaar, cliënt en systeem van cliënt belangrijk. De SPV is goed in stepped care; dat is al misgegaan bij Ewout. Bij nog lichte klachten werd er gelijk medicatie voorgeschreven. SPV zouden een grotere rol moeten gaan spelen op veel meer plekken in de maatschappij. Normaliseren, een woord wat maakt dat cliënten zich niet gelijk ziek voelen. Een aanrader. Ik kan er niets anders van maken. Maakt niet uit of je cliënt, hulpverlener of medeburger bent; een ieder pikt er iets van op. Het leest makkelijk, fijne afwisseling met de interviews tussendoor en Ewout zijn verhaal. Mijn twijfel over hoe er gekeken wordt vanuit het medisch model, is bevestigd. Ik, SPV i.o., ga door met luisteren naar “mijn” hulpvragers om verdere crisis te voorkomen, niet gelijk te willen fixen.